halloween (okunuşu: hel-ı-win), her yıl 31 ekim tarihinde kutlanan, kökeni antik Keltlere dayanan, günümüzde ise özellikle amerika birleşik devletleri ve batı ülkelerinde yaygınlaşmış geleneksel bir bayram ve kültürel etkinlik günüdür.
kökeni:
- halloween, kökenini samhain (okunuşu: sau-win) adlı eski bir kelt festivaline dayandırır.
- kelt takviminde samhain, yazın bittiği, kışın başladığı gece olarak görülürdü ve bu gecede ölülerin ruhlarının dünyaya döndüğüne inanılırdı.
- hristiyanlık sonrası bu gelenek, “all hallows’ eve” (azizler günü arifesi) olarak “halloween” adına evrildi.
semboller ve gelenekler:
- balkabağı oymak (jack-o’-lantern): içi oyulup yüz yapılan balkabakları içerisine mum yerleştirilir. kötü ruhları uzak tutacağına inanılır.
- kostüm giymek: çocuklar ve yetişkinler hayalet, cadı, vampir gibi korkunç karakterlere bürünür.
- şeker toplamak (trick or treat): çocuklar kapı kapı dolaşıp “şaka mı şeker mi?” diyerek şekerleme toplar.
- perili evler ve korku temaları: korku filmleri, süslemeler ve etkinlikler günün temasını oluşturur.
- karanlık, gotik ve doğaüstü unsurlar: hayaletler, zombiler, kara kediler, yarasalar ve mezarlık figürleri bolca kullanılır.
günümüzde halloween:
- özellikle amerika birleşik devletleri’nde milyarlarca dolarlık kostüm, dekorasyon ve şekerleme harcamasına yol açan büyük bir sektör hâline gelmiştir.
- son yıllarda avrupa, latin amerika ve türkiye gibi ülkelerde de popülerlik kazanmıştır.
- cadılar bayramı olarak çevrilse de, tam karşılığı folklorik anlamda birebir değildir.
eleştiriler:
- bazı muhafazakâr çevrelerce pagan kökenli olduğu için eleştirilir.
- bazı hristiyan gruplar, şeytani öğeler barındırdığı gerekçesiyle halloween kutlamalarına mesafelidir.
- yine de birçok kişi için bu gün, sadece eğlenceli bir kostüm partisi ve toplumsal etkinlik zamanıdır.
kültürel etkisi:
- popüler kültürde halloween, binlerce filme, diziye, çizgi filme ve oyuna konu olmuştur.
- örnekler: Halloween (1978) adlı korku filmi serisi, The Simpsons: Treehouse of Horror bölümleri, Stranger Things’in sezon tanıtımları
- sosyal medya platformlarında halloween temalı makyajlar, kostümler ve dekorasyon içerikleri büyük ilgi görür
sonuç olarak:
Halloween, kökeni ölüm ve ruhlar gecesine dayanan, ancak zamanla şeker toplama, kostüm giyme ve eğlenmeye dönüşen modern bir kültürel kutlamadır. Geleneksel korku temalarını eğlenceli ve tüketilebilir hâle getirmiştir.