finans dünyasında, az bir sermayeyle daha büyük işlemler yapabilmeyi sağlayan mekanizmadır. adını fiziksel kaldıraçtan alır: küçük bir güçle büyük bir yükü kaldırmak gibi, burada da küçük bir teminatla büyük pozisyonlar açılır.
özellikle şu piyasalarda sıkça karşımıza çıkar:
- forex (döviz piyasası)
- vadeli işlemler (viop)
- kripto para borsaları
- varant ve opsiyonlar
nasıl çalışır?
diyelim ki 1000 TL’n var ama kaldıraç oranı 1:10 ise, 10.000 TL’lik işlem açabilirsin. yani kendi paran sadece %10’u kadar.
kaldıraç oranı nedir?
1:2, 1:10, 1:100, hatta 1:500 gibi oranlarla ifade edilir.
oran büyüdükçe kazanç potansiyelin de artar ama zarar da o oranda büyür.
avantajları:
- küçük yatırımcılar büyük işlemlere katılabilir
- düşük sermayeyle yüksek kâr hedeflenebilir
- hem yükselişe hem düşüşe pozisyon açma imkânı (long/short)
riskleri:
- kaldıraç ters çalışırsa zarar çok büyük olabilir
- sermayenin tamamı birkaç dakikada eriyebilir
- bu yüzden risk yönetimi çok kritik hale gelir
örnek:
1:10 kaldıraçla 1000 TL’lik bir pozisyon açtın = 10.000 TL’lik işlem
eğer pozisyon %5 kâr ederse senin 1000 TL’n %50 artar (500 TL kâr)
ama fiyat %10 düşerse, tüm paran gider. yani kazanç büyük, ama zarar da büyük.
bu nedenle özellikle yeni yatırımcılara “yüksek kaldıraçtan uzak dur” tavsiyesi çok yaygındır.