borsada işlem gören, belirli bir vadede, belirli bir fiyattan bir menkul kıymeti alma ya da satma hakkı veren türev araçtır. hisse senedi gibi alınıp satılabilir, ancak dayanak varlığa bağlı olarak değer kazanır ya da kaybeder.
kısaca:
az parayla yüksek getiri potansiyeli olan, ama aynı oranda riskli bir yatırım aracıdır.
iki türü vardır:
- alım varantı (call): dayanak varlık yükselecek beklentisi varsa alınır
- satım varantı (put): dayanak varlık düşecek beklentisi varsa alınır
dayanak varlık ne olabilir?
- hisse senedi (örneğin: thyao, asels)
- borsa endeksi (örneğin: bist30)
- döviz kuru (usd/try)
- emtia (altın, petrol vs.)
temel özellikleri:
- vadesi vardır (son kullanma tarihi gibi düşün)
- vade sonunda ya nakit uzlaşı yapılır ya da değersiz olur
- kaldıraçlı bir yatırım aracıdır, yani küçük hareketlerde büyük kazanç (ve kayıp) yaşanabilir
- yatırımcı hisseyi satın almaz, sadece fiyat hareketinden faydalanmayı hedefler
- ihraççı kurumlar (genellikle bankalar) tarafından piyasaya sunulur
- borsa istanbul varant pazarında işlem görür
örnek:
mesela “x bankası tarafından ihraç edilen ASELS 50 gün vadeli alım varantı” aldın. ASELS hissesi yükselirse, varant da değer kazanır. ama vade sonunda hisse istenen seviyeye gelmemişse, varant sıfır olur.
avantajları:
- düşük maliyetle işlem yapma
- hem yükselişe hem düşüşe yatırım yapabilme
- sınırlı zarar (en fazla ödediğin para kadar)
riskleri:
- yüksek volatilite
- vade sonunda sıfırlanma ihtimali
- karmaşık fiyatlama yapısı (içsel değer + zaman değeri)