açılımı vadeli işlem ve opsiyon piyasası olan, borsa istanbul bünyesinde faaliyet gösteren türev piyasa. burada yatırımcılar, belirli bir varlığı (döviz, hisse senedi, altın, endeks, emtia vs.) gelecekteki bir tarihte, bugünden anlaştıkları fiyattan alma ya da satma taahhüdüyle işlem yapar.
viop’taki işlemlerin en temel özelliği: kaldıraçlı olmalarıdır. yani küçük bir teminatla çok daha büyük pozisyonlar açabilirsin. bu da yüksek kazanç potansiyeli sunarken aynı oranda yüksek risk de taşır. teminatlar günlük olarak güncellenir, zarar eden pozisyonlar için yatırımcıdan “tamamlama” talep edilebilir (margin call).
en çok işlem gören sözleşmeler arasında bist 30 endeks vadeli işlem sözleşmeleri, dolar/tl vadeli sözleşmeleri, altın vadeli sözleşmeleri ve pay vadeli sözleşmeleri bulunur.
viop, hem riskten korunmak (hedging) isteyen büyük yatırımcılar hem de kısa vadeli getiri arayan bireysel yatırımcılar için kullanılır. örneğin bir şirket kur riskinden korunmak için dolar vadeli işlem açabilir. ya da bir yatırımcı, hisse düşecek diye düşünüp viop üzerinden “kısa pozisyon” açabilir.
opsiyon sözleşmeleri ise biraz daha karışıktır: yatırımcıya, belli bir tarihte bir varlığı alma ya da satma hakkı verir ama zorunluluk getirmez. türkiye’de opsiyonlara olan ilgi, vadeli işlemlere kıyasla daha düşüktür.
viop piyasası, hafta içi her gün 09.30 – 18.15 saatleri arasında açıktır. bazı sözleşmeler için akşam seansı da bulunur (19.00 – 23.00). işlemler takasbank ve merkezi kayıt kuruluşu (mkk) aracılığıyla güvence altına alınır.